Europese Commissie schrapt 275 miljoen ETS-rechten
Dit jaar worden er 275 miljoen emissierechten minder in omloop gebracht dan eerder aangekondigd, zo heeft de Europese Commissie (EC) recent bekend gemaakt. Dit staat gelijk aan bijna een kwart van de jaarlijkse uitstoot van alle bedrijven binnen het Europese Emissiehandelssysteem (EU ETS).
Maximum bereikt
Elk jaar rond 1 juni, berekent de EC hoeveel rechten er in omloop zijn binnen het EU ETS. Als dat er minder zijn dan een vooraf vastgestelde ondergrens, worden er extra rechten uit de Marktstabiliteitsreserve (MSR) gehaald om met veilingen op de markt te brengen (zie kader). Als er echter te veel rechten in omloop zijn – zoals dit jaar het geval is – worden er rechten die eigenlijk geveild zouden worden, aan de MSR toegevoegd. Op deze wijze is de EC in staat om de prijs van emissierechten te beïnvloedden en zo een effectieve prijsprikkel te garanderen. Sinds een paar jaar is er een maximum aantal rechten dat in de MSR kan zitten. Dat maximum is bereikt, dus de 275 miljoen rechten die nu ‘opzij gezet’ zijn, zullen in werkelijkheid nooit in omloop komen.
Gevolg: minder CO2-uitstoot toegestaan
Dat deze emissierechten niet in omloop worden gebracht, betekent dat bedrijven die onder het EU ETS vallen in totaal minder CO₂ kunnen uitstoten. Voor elke ton CO₂ die zij uitstoten, moeten zij immers een emissierecht inleveren. Het basisprincipe van het emissiehandelssysteem is dat er jaarlijks minder nieuwe rechten beschikbaar komen, zodat de totale uitstoot van het bedrijfsleven geleidelijk afneemt. Deze bovengrens op de uitstoot wordt ook wel de ‘cap’ genoemd. Volgens de huidige regels bereikt deze cap in 2039 het punt waarop er helemaal geen nieuwe rechten meer op de markt komen. Bedrijven kunnen dan alleen nog CO₂ uitstoten als zij emissierechten hebben opgespaard uit eerdere jaren.
De eenmalige schrapping van 275 miljoen rechten komt boven op deze structurele jaarlijkse daling van de cap. Hierdoor verwachten marktanalisten dat er volgend jaar ongeveer 150 miljoen emissierechten minder beschikbaar zullen zijn dan bedrijven nodig hebben. Dit hoeft op korte termijn niet tot directe problemen te leiden, omdat sommige bedrijven in het verleden meer rechten hebben ingekocht dan ze hoefden in te leveren. Zij kunnen voorlopig interen op hun opgebouwde voorraad om hun uitstoot op peil te houden.
Een krappere markt voor emissierechten kan echter wel leiden tot een hogere prijs per emissierecht. Volgens marktanalisten is het verwachte tekort aan rechten nog niet volledig in de huidige prijs verwerkt, waardoor er de komende jaren prijsstijgingen te verwachten zijn. Een hogere prijs maakt het voor bedrijven duurder om CO₂ uit te stoten en zet daarmee aan hun productie efficiënter in te richten, minder afhankelijk te worden van fossiele brandstoffen en sneller te investeren in schonere technieken. Zo draagt een hogere prijs niet alleen bij aan het halen van de klimaatdoelen, maar stimuleert het ook innovatie en verduurzaming binnen het bedrijfsleven.
Kader: Werking Marktstabiliteitsreserve
De Europese Commissie berekent jaarlijks de hoeveelheid rechten in omloop, het zogeheten Total Number of Allowances in Circulation (TNAC). Als de TNAC boven de afgesproken grens van 833 miljoen ligt, dan worden in het daaropvolgende jaar minder rechten geveild en opzij gezet in de Marktstabiliteitsreserve. Als de TNAC onder de grens van 400 miljoen ligt, worden er juist rechten uit de MSR gehaald om extra te veilen. Bovendien is er sinds 2023 een maximum aantal rechten dat in de MSR kan zitten. Als er meer dan 400 miljoen rechten in zitten, dan wordt het overschot vernietigd. In totaal zijn er zo al meer dan 3,1 miljard (!) rechten vernietigd. Het idee achter de marktstabiliteitsreserve is dat door vraag en aanbod te sturen, de prijs van een emissierecht voldoende prikkelt om te verduurzamen. Als er te weinig rechten in omloop zijn, stijgt namelijk de prijs per emissierecht. Net zo, daalt de prijs als er te veel rechten in omloop zijn. Om bedrijven te prikkelen om hun uitstoot terug te brengen, moet de prijs ergens in het midden liggen. Volgens de Wereldbank is een prijs nodig tussen de $63-$127 per ton CO2 in 2030 om de opwarming van de aarde te beperken tot 2°C. Bij de invoering van de MSR in 2019 lag de prijs onder de €30 per ton CO2. De huidige prijs van een EU ETS emissierecht is circa €72.