Samenvatting Ronde tafel Verificateurs en certificering
Dit is de tweede Ronde Tafel die de NEa organiseert. Hij is deel van de benadering van stakeholdermanagement die de NEa dit jaar heeft ingezet. Meer algemene informatie over doel en opzet van de Ronde Tafels is te vinden op In gesprek met stakeholders
De Ronde Tafel Verificateurs en certificering buigt zich over gezamenlijke vraagstukken waar verificateurs en conformiteitsbeoordelingsinstanties (CBI’s) in de implementatie van emissiehandel en brandstofbeleid aan werken. Het publieke toezicht van de NEa is aanvullend op het privaat toezicht en verificateurs en CBI’s zien de NEa als belangrijke toezichthouder, naast de Raad van Accreditatie (RvA). Daarom zijn deze partijen aan de Ronde Tafel uitgenodigd. De RvA is ook uitgenodigd, maar kon deze keer niet aanwezig zijn. De NEa zal de uitkomst terugkoppelen.
In deze bijeenkomst stonden de bestaande en aankomende regelgeving, capaciteit van verificateurs en certificeerders, en het (publiek) vertrouwen in duurzaamheidssystemen op de agenda.
| Control Union, DEKRA, DNV, Energie Consult Holland, EY, Normec QS, RVO, SGS Nederland, NEa |
Regelgeving voor verificateurs en certificeringsinstellingen
Er is een groeiende veelheid en complexiteit van de regelgeving en stapeling van regelgeving heeft steeds meer gevolgen. De NEa presenteerde een overzicht van bestaande en aanstaande regelgeving voor verificateurs en certificeringsinstellingen. De vraag is wat bedrijven hieraan kunnen doen en wat de NEa eventueel kan betekenen.
De nieuwe regelingen voor ETS en CBAM brengen veel extra werk voor de sector met zich mee. Ook de komende veelheid aan regelgeving op het gebied van hernieuwbare energie leidt tot extra taken rondom verificatie encertificering, vaak van een hele keten. Los van het groeiende aantal regelingen groeit de markt zelf ook nog: meer bedrijven zullen aan certificering en/of verificatie moeten gaan voldoen. Voor een deel gaat het om regulering die vastligt in de EU, voor een ander deel heeft Nederland meer beleidsruimte, namelijk bij het vaststellen van nationale regelgeving.
Suggesties die aan de tafel de revue passeerden zijn meer flexibiliteit toestaan in de toepassing van verificatie, zoals ook in coronatijd lukte; de verplichting van locatiebezoeken nog eens goed overwegen; en accreditaties voor verschillende toetskaders combineren zodat verificateurs eerder aan de slag kunnen. Samen met de RvA zou de NEa wellicht kunnen aangeven welke ervaring relevant is voor verificatie en certificering en wat nodig is om het gewenste kennisniveau te bereiken. De NEa zou kunnen voorzien in geharmoniseerde verificatieprotocollen in plaats van deze te vragen van elke verificateur. RVO voert op dit moment een pilot uit om te komen tot een vorm van basisprotocol. Ook zou het kunnen helpen om bij de beleidsvorming kritischer om te gaan met het instrument van certificering. Soms wordt aan de vraag voorbijgegaan of er wel een CBI beschikbaar is om een regeling in praktijk te brengen. Anderzijds is soms geen werkbaar alternatief voorhanden.
De komst van ETS 2-verificatie is aanleiding voor de NEa om in het voorjaar een kennissessie te organiseren met verificateurs. Deelnemers aan de tafel hebben hier belangstelling voor en de NEa zal hen en andere geïnteresseerden uitnodigen.
Ontwikkelingen met invloed op de capaciteit van verificatie en certificering
De NEa hoort en ervaart dat er knelpunten zijn in de capaciteit van verificateurs en certificeerders voor het uitvoeren van de taken. De vraag is hoe de instellingen dit zelf ervaren, wat oorzaken van knelpunten zijn en welke factoren van invloed zijn op de capaciteit.
Marktkansen en dienstverlening
Verificateurs werken in opdracht van hun cliënten. Het ETS is een systeem dat in de hele EU wordt uitgevoerd en accreditatie in de ene lidstaat geldt ook in de andere landen. Het loont om dienstverlening voor diverse regelingen als pakket aan te bieden en grensoverschrijdend te werken. Het beroep op schaarse capaciteit in de branche neemt toe en het op peil houden van deskundigheid is een groeiend probleem. Verificateurs moeten voor verschillende normenkaders apart geaccrediteerd zijn en accreditatie is nogal eens een kostbaar, tijdrovend proces. Niet alle verificatieinstellingen hebben met dezelfde problemen te maken, marktkansen en het accreditatieproces lopen voor verschillende verificateurs uiteen. Het zou goed zijn om de capaciteitsproblemen ook in de EU aan te kaarten.
Knelpunten
Veel gehoorde knelpunten zijn het bestaan van diverse deadlines voor naleving door bedrijven en de korte tijd tussen die deadlines. Verificatie lijkt soms op seizoensarbeid. Veel werk concentreert zich op het halen van de deadline van ETS 1 en tussen de deadlines voor ETS 1 en 2 ligt straks maar een maand. Omdat het hier om vastgestelde EU-regels gaat kan dit issue alleen op dat niveau een oplossing krijgen.
Bedrijven die verificateurs in dienst nemen komen vaak pas dicht bij de deadline toe aan het verificatieproces. Het zou kunnen helpen als de NEa bedrijven attendeert op mogelijkheden om eerder met verificatie te starten. Systeemonderzoek kan bijvoorbeeld al in een vrij vroeg stadium, in het najaar voorafgaand aan de deadline. Bedrijven kunnen drukke agenda’s van verificateurs helpen ontlasten door ruim van tevoren hun afspraken in te plannen.
Verificatie is een zorgvuldig proces dat vakkennis vraagt. Bij de steeds complexere regelingen is dit een moeilijker opgave voor verificatieinstellingen. Inhuur om seizoenskrapte op te vullen doet de behoefte aan specialisme mogelijk tekort. Om de kennis van verificateurs op peil te brengen en te houden is tijdige informatie over de schema’s en regelingen nodig. Daar waar mogelijk is het dus heel belangrijk om zo tijdig mogelijk te communiceren. Het overzicht dat de NEa in deze bijeenkomst presenteert is dan ook van harte welkom. Misschien kan de NEa ook een bijdrage leveren aan opbouw en onderhoud van kennis door het jaar heen.
Het al genoemde probleem van meervoudige accreditatie voor de diverse normen is ook een knelpunt in praktijk. Waar de mogelijkheid bestaat om met een en dezelfde accreditatie te werken voor ETS en andere normenkaders zou harmonisatie helpen omdat het accreditatieproces ook veel capaciteit vraagt van dezelfde schaarse mensen en middelen.
Vertrouwen in systemen van emissiehandel en duurzaamheid van brandstof en grondstoffen
De systemen die de NEa in uitvoering en onder toezicht heeft zijn heel uiteenlopend. Het vertrouwen in die systemen is ook niet gelijk verdeeld of altijd stabiel. Er is maatschappelijke discussie over de werking van certificering en de uitkomsten van de toets op duurzaamheid, zoals voor de toepassing van biomassa. Verschil met veel andere regelingen is wel dat de NEa publiek toezicht levert, bouwend op het private toezicht.
Waar incidenten aan het licht komen moet handhaving helpen het vertrouwen te herstellen. Maar het is net zo belangrijk om te voorkomen dat het vertrouwen erodeert. Verificatieinstellingen kunnen bedrijven die teveel op kosten van verificatie willen besparen wijzen op nut en noodzaak van onafhankelijke verificatie door deskundige verificateurs voor het systeem. Om vertrouwen te versterken kan het aanbeveling verdienen om voor een breder publiek meer uitleg te geven van de werking van certificering en verificatie en de rol die de diverse partijen daarin spelen. Dit geldt ook specifiek voor ETS en duurzaamheid van brandstof en grondstoffen. Er is vrij veel onbekendheid. Bedrijven, verificatie- en certificeringsinstellingen, brancheverenigingen en de overheid kunnen hier wat aan doen.
Vervolg
Het initiatief om deze Ronde Tafel te organiseren voorziet in een behoefte. De bijeenkomst is een aanvulling op het al goed lopende overleg van de NEa met de verificateurs en cbi’s voor de individuele regelingen. De NEa wil over een half jaar een tweede bijeenkomst plannen.