Het risico op ‘carbon leakage’ (koolstofweglekrisico) is een belangrijke factor bij de toewijzing van gratis emissierechten. Er is sprake van carbon leakage als een bedrijf de productie verplaatst van binnen de EU naar buiten de EU, vanwege het niet kunnen doorberekenen van de lasten en kosten van deelname aan het Europees emissiehandelssysteem (EU ETS). Bepaalde sectoren zijn voor de periode 2021-2030 als risicovol aangemerkt en komen daarom in aanmerking voor gratis emissierechten.
Een ander marktinstrument om koolstoflekkage tegen te gaan, is het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM). CBAM is een grenscorrectie waarbij importeurs moeten betalen voor de CO₂-uitstoot als zij bepaalde goederen in de EU willen invoeren. Met de invoering van CBAM wordt het systeem van gratis rechten geleidelijk afgebouwd.
Wat is carbon leakage?
Carbon leakage is ongewenst omdat de uitstoot van CO2 bij productieverplaatsing naar niet EU-landen mogelijk niet meer gereguleerd wordt. Internationaal opererende bedrijven verplaatsen de productie naar landen buiten de EU met minder strenge milieueisen. Zij creëren daardoor een oneerlijk speelveld voor Europese bedrijven die wel voor hun uitstoot moeten betalen. Bovendien heeft carbon leakage niet alleen een negatief effect op de Europese economie, maar is het ook schadelijk voor het klimaat omdat er dan per saldo wereldwijd meer CO2 wordt uitgestoten.
Om het risico van carbon leakage te beperken, is het concept van gratis emissierechten geïntroduceerd in het EU ETS.
Sectoren met carbon leakage-status
De Europese Commissie heeft voor de periode 2021-2030 een lijst gepubliceerd met sectoren waarin het risico bestaat op carbon leakage.
(Sub)installaties die producten produceren zonder een significant risico op carbon leakage worden minder gratis rechten toegewezen dan (sub)installaties waarvoor dit risico wel significant is. Dit verschil komt tot uiting in de ‘Carbon Leakage Exposure Factor’ (CLEF), die wordt toegepast op de toewijzing voor (sub)installaties waarin producten worden geproduceerd waarvoor geen risico op carbon leakage bestaat. In handelsperiode 4b zal deze factor uiteindelijk afnemen naar nul in 2030.
De carbon-leakage-factoren voor 2021-2030 vindt u in de onderstaande tabel.
| Jaar | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 |
| Carbon leakage exposure factor | 0,30 | 0,30 | 0,30 | 0,30 | 0,30 | 0,30 | 0,225 | 0,15 | 0,075 | 0 |
Een uitzondering hierop is stadsverwarming: hiervoor geldt tot en met 2030 een CLEF van 0,30.